«Derfor er det ikkje morosamt, Queentastic»

Kronikk: Regnbuedagene i Bergen blei avslutta med fest på Landmark. Det blei show, og musikk og overraskingar, men ikkje nødvendigvis av den gode sorten. I alle fall ikkje for ein liten minoritet blant publikum. Showgruppa Queentastic trade inn på scena med fantastiske klede, sminke og dans. Folk jublar, syng med og skåler for fullt. Miriam er også med, i byrjinga. Men dette endrar seg ganske raskt. Ei kvinne i lysegrøn burka kjem inn på scena til arabiskinspirert musikk. Ho tar av seg tøyet som skjuler ansiktet og viser fram eit stort smil, frå ein munn med berre nokre få skitne tenner. Ansiktet er stygt, og kroppsspråket er endå styggare. Ho byrjar å danse, og kroppsspråket blir endå meir stereotypisk. Når ein trur at det ikkje kan bli verre legg ho seg ned med spredte bein og pustar tungt. Miriam får assosiasjonar til ein fødsel. Showet får det til å gjere vondt i heile kroppen til Miriam, og ho forsøker å finne eit bekreftande blikk. Det må vel vere andre i forsamlinga som reagerer på dette? Miriams venn Trine er den einaste som ser ho. Miriam var ein minoritet på den festen, ein av få i rommet med anna etnisitet enn norsk. Å sjå kvite menneske fornedre hennar kulturelle baggasje og å sjå eit kvitt publikum flire og applaudere gjorde at Miriam blei på gråten. Miriam forlot festen med ei kjensle over at dette ikkje var ein fest for ho.

Innvandrarhomse

På veg heim blei Miriam møtt med ei ny fornedring. Ein gjeng fulle men kallar ho for innvandrarhomse og forklarer kor fjollete og stygg ho er. Miriam ber dei slutte, men dei blir berre meir aggressive og dannar ein sirkel rundt ho. Ein av mennene har knyttneven klar for slag. Det kommande slaget blir avbrutt ved at ein anna skriker ut "vent, er det ei jente?", og byrjar å ta på Miriam for å avgjere hennar kroppslege kjønn. To kvinner ser kva som skjer og jager bort mennene. Angrepet viser korleis ulike diskrimineringsmekanismar fungerer saman og forsterker kvarandre. Angrepet var både rasistisk, homofobisk og transfobisk, det var ikkje tilfeldig at det var akkurat Miriam som blei angripe. Dette viser også kor farleg det er å parodiere allereie stigmatiserte grupper. Parodien til Queentastic er farlig fordi den vidareformidlar eit nedsettande og stereotypisk bilde av muslimske kvinner. Dette reproduserar fordommar og diskriminering som denne gruppa menneske allereie blir utsatt for. Menneske med etnisk minoritetsbakgrunn har i dag utfordringar i det norske samfunnet som etniske nordmenn ikkje har. Arbeidsmarknaden er langt mindre tilgjengeleg for dei av oss som har etnisk minoritetsbakgrunn enn for etnisk norske nordmenn. Arbeidsløysa er høgare, det er vanskelegare å få arbeid som samsvarar med utdanningsnivå og det er lettare å miste jobben. Utelivsrasisme er utbredt. Menneske med etnisk minoritetsbakgrunn blir ofte nekta inngang på utestader på bakgrunn av hudfarge eller kulturelle uttrykk. Ofte er grunngjevinga for utestenging knytt opp til stereotypiske idear om folkegrupper. Dersom ein har spesifikke assosiasjonar til ei folkegruppe som ikkje er positive blir det noko som forfølgjer medlemmar av denne gruppa i mange kontekstar, for eksempel på jobbintevju eller på visningar.

Rasisme er ofte ubevisst

Rasisme er ein ekskluderingsprosess som ekskluderar alle som ikkje er etnisk norske frå mogelegheiter i samfunnet. Det meste av desse ekskluderingsmekanismane skjer ubevisst, men konsekvensen av dette er likevel at enkelte etniske grupper har fleire mogelegheiter enn andre. Det betyr at etnisk norske nordmenn har privilegiar på bakgrunn av etnisitet som ikkje alle har. Rasisme er ikkje berre nynazistar og hatkriminalitet. Alle handlingar som ekskluderar menneske på bakgrunn av etnisitet eller religion er rasistiske handlingar. Dette er uavhengig av om personane bak handlingane hadde ein rasistisk intensjon eller ikkje. Når Queentastic reproduserar fordommar om muslimske kvinner på scena til Norges nest største pride, påverkar det synet på muslimske kvinner. Dette påverkar vidare kva mogelegheiter muslimske kvinner har i samfunnet.

Kampen mot rasisme er eit felles ansvar

Det skeive miljøet er ikkje lausrive frå desse inkluderings- og ekskluderingsmekanismane. Utelivsrasisme skjer også på skeive utestadar, blant anna har ein fleire eksempel på at skeive med etnisk minoritetsbakgrunn blir nekta inngong på utestaden London pub i Oslo. Fafo-rapporten «Åpne rom, lukkede rom – LHBT i etniske minoritetsgrupper» viser at LHBT-personar med etnisk minoritetsbakgrunn opplever både homofobi og transfobi i etniske minoritetsmiljø, samt rasisme i det skeive miljøet. Dette betyr at ein har eit reelt arbeid å gjere i det skeive miljøet for å ikkje reprodusere rasisme. Dehumanisering av muslimske kvinner vil gjere det vanskeleg for dei muslimske kvinnene i publikum å relatere til fellesskapet, samt føle tryggleik og respekt. Dette skapar distanse mellom skeive med etnisk minoritetsbakgrunn og etnisk norske skeive. Queentastic har i mange år levert fabelaktige show og har stor status i det skeive miljøet, og vi håper og tar utgangspunkt i at Queentastic ikkje ønskjer å vere rasistiske i sine show. Like fullt har fordomsfulle parodiar ein rasistisk konsekvens. Kunst vidareformidlar også samfunnsholdningar. Her har både Queentastic som artistar og LLH Bergen og Hordaland som arrangør eit særskilt ansvar i å vere inkluderande også for dei av oss som ikkje har etnisk norsk bakgrunn. Regnbuedagene må vere ein inkluderande festival der også menneske med etnisk minoritetsbakgrunn føler seg heime. Vi vil gjerne invitere Queentastic til en debatt om rasisme på Pride House, slik at vi kan fortsette samtalen om rasisme og korleis ein skapar inkluderande miljø for alle.

Katrina Roen

Professor, Psykologisk institutt, Universitetet i Oslo

Shoaib Sultan

Rådgiver, Antirasistisk Senter

Rune Berglund Steen

Leder, Antirasistisk Senter

Kai Viljar Eidsvik

Skeiv aktivist

Isah Rakeem

Prosjekleder, Skeiv Verden

Fethewit Hakin

Sosialarbeider